Aloes zwyczajny i jego zastosowanie

Aloes najczęściej kojarzy nam się z rośliną ozdobą. Całkiem zresztą słusznie, bo na okiennym parapecie prezentuje się bardzo pięknie. Warto jednak pamiętać, że niektóre jego gatunki, w tym wspomniany w artykule aloes zwyczajny Aloe vera L. znajduje też wiele innych praktycznych
zastosowań. Czym różni się od pozostałych gatunków aloesu i dlaczego właśnie on jest przez człowieka tak powszechnie wykorzystywany?

 

 

Warto pamiętać, że w przyrodzie występuje ponad 500 gatunków aloesu, które wykazują duże zróżnicowanie pod względem budowy. Znajdziemy wśród nich formy niewielkie jak byliny, średnie jak krzewy i liany, a także całkiem spore formy drzewiaste. Pośród nich jednak tylko nieliczne wykorzystywane są przez człowieka, a najpowszechniej Aloes zwyczajny Aloe vera L.

Co nieco o Aloe vera L.

Aloes zwyczajny od lat cieszy się zainteresowaniem człowieka. Jego cenne właściwości znane były już w czasach starożytnych. Podobno w celach pielęgnacyjnych używała go sama Kleopatra oraz księżniczka Nefretete. A jako lek na rany odniesione w czasie walk z wrogimi oddziałami stosował u swoich żołnierzy Aleksander Wielki. Współcześnie jednak chcemy opierać się nie tylko na przekazach historycznych, ale również wiedzieć nieco więcej o samej roślinie. Skąd pochodzi aloes zwyczajny, jak go rozpoznać i co takiego ma w sobie, że wykazuje cenne dla człowieka właściwości?

Naturalnym obszarem występowania aloesu zwyczajnego są kraje strefy tropikalnej i subtropikalnej. Roślina ta rośnie między innymi na Madagaskarze, Półwyspie Arabskim, Karaibach oraz na wschodzie kontynentu afrykańskiego. Występuje też w krajach basenu Morza Śródziemnego oraz w południowej części Ameryki Północnej. Przeprowadzone badania filogenetyczne rośliny wykazały, że pierwotnym obszarem jej występowania był Półwysep Arabski, skąd później rozprzestrzeniła się lub została zawleczona przez człowieka w inne rejony świata. W niektórych krajach spotkamy się z powszechną uprawą aloesu. Tak jest na przykład na Barbadosie.

Aloes zwyczajny Aloe vera L. nazywany jest również aloesem barbadoskim Aloe barbadensis Mill. Jego druga nazwa pochodzi od Barbadosu, gdzie znajdują się jedne z najważniejszych upraw rośliny. Aloes zwyczajny jest byliną należącą do rodziny Złotogłowowatych Asphodeloideae. Ma charakterystyczny pokrój ze sztywnymi i ząbkowanymi na brzegu liśćmi, przez co bywa mylony z kaktusem. W rzeczywistości jednak aloes jest sukulentem, a dokładniej sukulentem liściowym, co oznacza, że ma zdolność magazynowania wody w liściach, ale nie jest kaktusem, bo nie ma areoli, czyli miejsca, z którego u kaktusów wyrastają ciernie. W odróżnieniu od kaktusów nie ma też cierni. Warto w tym miejscu wspomnieć, że niektóre sukulenty łodygowe – podobnie jak kaktusy – mogą mieć ciernie, z tym że wtedy wyrastają one bezpośrednio z rośliny, a nie ze znajdującej się na jej powierzchni areoli. Czym jest ta tajemnicza areola? To nic innego jak pęd z wiązką przewodzącą, charakterystyczny dla kaktusów. Tym właśnie odróżniają się one od sukulentów.

Skoro wiemy już, że aloes zwyczajny jest sukulentem, czas zająć się jego wyglądem. Jego charakterystyczną cechą są grube, mięsiste i ząbkowane na brzegu liście, które dorastają do 40 – 50 cm długości i około 6 cm szerokości. Mają szarozielony kolor i wyrastają z rośliny w kształcie rozety. Natomiast na ich powierzchni widoczny jest woskowaty nalot. Wewnątrz liści gromadzi się aloesowy sok o cennym dla człowieka składzie.

Za co cenimy aloes zwyczajny?

Aloe vera L. jest obiektem wielu badań naukowych. Udowodniono już, że cechuje się bogactwem składników odżywczych oraz wielu wartościowych dla człowieka aktywnych biologicznie związków. Miąższ liści aż w 96% składa się z wody. Pozostałe 4% to sucha masa, której znaczną część stanowi błonnik pokarmowy. Aloes zwyczajny jest źródłem białka, w tym łatwo przyswajalnych aminokwasów. Badania potwierdziły, że występuje w nim aż 18 spośród 22 aminokwasów, jakie przyswajamy wraz z pożywieniem, w tym 7 aminokwasów egzogennych, czyli takich, których organizm ludzki nie jest w stanie wytworzyć samodzielnie. W aloesie występują też polipeptydy, polisacharydy, kwasy tłuszczowe (np. palmitynowy, stearynowy, arachidonowy, linolowy, linolenowy i kaprylowy). Dla człowieka ważne znaczenie mają występujące w nim enzymy, które biorą udział w hamowaniu stanów zapalnych, a także liczne minerały i witaminy.

Bogaty i wartościowy skład aloesu przyczynił się do jego wykorzystania w kosmetologii, przemyśle spożywczym oraz farmaceutycznym. Szczególnie cenionymi produktami na bazie aloesu są te oznaczone marką Forever Living Polska z NajlepszyAloes.pl. Ich zaletę stanowi to, że mogą się pochwalić certyfikatem Międzynarodowej Rady Naukowej ds. Aloesu (International Aloe Science Council), czyli w skrócie IASC. Jest to organizacja, której celem jest popularyzacja wiedzy na temat tej rośliny oraz nagradzanie tych produktów, które na rynku wyróżniają się doskonałą jakością i czystością preparatu.

Produkty aloesowe nie bez przyczyny są bardzo cenione. Wartościowy skład tej rośliny sprawił, że człowiek znalazł dla niej szereg zastosowań. Jednak kiedy kupujemy produkty aloesowe, powinny zawsze zwracać uwagę na ich skład i przyznawane certyfikaty. Okazuje się bowiem, że obok wartościowych i skutecznych w działaniu preparatów są też i takie, które aloesowe są tylko z nazwy.