Zmiana czasu. O co tyle hałasu?

Zima dobiegła końca, mamy wiosnę, a z nią nastąpi zmiana czasu. Przestawiamy wskazówki zegara o godzinę do przodu. Choć będziemy spać o godzinę krócej i nie każdemu to się podoba, to jednak  możemy cieszyć się dłuższym dniem. Dodatkowa godzina światła słonecznego to największy plus całego zamieszania ze zmianą czasu. Niestety nasz zegar biologiczny często ulega rozregulowaniu. Wbrew pozorom ta godzina może mieć wpływ  nie tylko na nasze samopoczucie, ale też pracę hormonów i … wagę. Jaki jest więc bilans zysków i strat związanych ze zmianą czasu i o co tyle hałasu?

 

 

 

 

Większości ludzi przejście na czas letni nie kojarzy się  przyjemnie, ponieważ nikt nie lubi gdy zabiera mu się godzinę snu. Choć światło słoneczne będzie nam towarzyszyło dłużej, to w efekcie śpimy krócej. A dlaczego zmieniamy czas?

Skąd się wzięła zmiana czasu z zimowego na letni?

 

Skąd się wziął pomysł na to, by zmieniać wskazówki zegara o godzinę podczas różnych pór roku? Zawdzięczamy to Benjaminowi Franklinowi — słynnemu pogromcy piorunów i wynalazcy pierwszego piorunochronu. Jak podają źródła historyczne to właśnie ten amerykański uczony,  był autorem pierwszego dokumentu opisującego, jakie korzyści można odnieść, dostosowując pory wstawania i kładzenia się spać do sezonu letniego lub zimowego. Jednak przez  humorystyczny wydźwięk artykułu nikt nie brał tego, co napisał Franklin poważnie, by zdecydować się na takie zmiany.

Kolejna koncepcja zmiany czasu powstała na przełomie  XIX i XX wieku. Jej autorem był George Hudson, nowozelandzki astronom, który zaproponował wprowadzenie czasu letniego i przesunięcie wskazówek, aż o dwie godziny do przodu. Co ciekawe, nie było ku temu żadnego uzasadnienia naukowego. Hudson jako zapalony golfista chciał po prostu grać dłużej, ale pole golfowe było słabo oświetlone. Zmiana czasu mogła sprawić, że dzień się wydłuży o dwie godziny. Niestety koncepcja nie przypadła politykom do gustu.

 

Za to powróciła w 1916 roku, w trakcie I wojny światowej Niemcy jako pierwsi na świecie zdecydowali się na przesunięcie wskazówek zegara o godzinę do przodu. Miało to miejsce 30.04.1916 roku, natomiast cofnięcie czasu o  godzinę było 1.10.1916 roku. Potem dołączyli do nich Brytyjczycy i Amerykanie, którzy wprowadzili podział na strefy czasowe. Zmiana czasu w Polsce po raz pierwszy miała miejsce podczas okupacji hitlerowskiej.

 

 

Kontrowersje wokół zmiany czasu

Przez lata o tym, że warto dokonywać sezonowej zmiany czasu, decydowały kwestie ekonomiczne. Bilans zysków dla gospodarki i przemysłu był związany z ilością zużywanej energii. Zmiana czasu miała być na tyle korzystna, że przesuwanie zegarków wydawało się uzasadnione.

Dziś coraz więcej państw odchodzi od zmiany czasu. Zrezygnowały z niej już m.in. Rosja, Białoruś, Islandia, Japonia oraz Chiny. Kontrowersje budzi nie tyle przestawienie się na czas letni (i tym samym wydłużenie światła dziennego popołudniu o godzinę), co powrót do czasu zimowego.

Okazuje się, że czas zimowy nie sprzyja wcale oszczędzeniu energii, a wręcz zwiększa jej zużycie!  Wydłużenie czasu dostępnego światła słonecznego popołudniu ma ogromny wpływ na bezpieczeństwo na drogach, dzięki temu rzadziej dochodzi do wypadków.

Nie bez znaczenia są też argumenty społeczne przemawiające za pozostaniem przy czasie letnim przez cały rok. Dodatkowa godzina dziennego światła pozwala nam dłużej przebywamy na świeżym powietrzu, spędzamy więcej czasu na wypoczynku z bliskimi i mamy mniejsze niedobory witaminy D. Dzieci dłużej mogą się bawić na dworze, a to ma duże znaczenie, ponieważ zimą po powrocie ze szkół, przedszkoli za oknem zapadał mrok. Dzieciaki zdecydowanie rzadziej wychodziły na świeże powietrze.

 

Jest coraz więcej argumentów przemawiających za tym, że zmiana czasu wcale nie ma aż tak pozytywnego wpływu ani dla ekonomii, ani dla… naszego organizmu. Dlaczego?

 

 

 

Jak zmiana czasu wpływa na nasze zdrowie?

Skąd właściwie nasz organizm wie, która jest godzina? Nawet jeśli nie posługujemy się żadnym zegarkiem, to i tak w naszej głowie funkcjonuje mechanizm, który dostosowuje aktywność do danej pory. Ilość światła słonecznego, która do nas dociera o różnych porach dnia, steruje pracą naszych hormonów — przede wszystkim kortyzolu (hormonu stresu) i melatoniny (decydującej o tym, jak bardzo jesteśmy senni) i serotoniny (hormonu związanego z naszym samopoczuciem).  W wyniku przejścia na czas letni synchronizacja między cyklem dobowym, a rzeczywistym zegarem zostaje zakłócona, co z kolei przyczynia się do skrócenia długości snu. Naturalnym tego skutkiem jest spadek koncentracji, senność lub bezsenność.

 

 

Co ma wspólnego zmiana czasu i światło słoneczne z naszym apetytem?

Jak za oknem szybko robi się ciemno zaczynamy mieć większą ochotę na słodycze. CO jest tego powodem?

W taki sposób nasz organizm reaguje na spadek energii. Wyższe stężenie melatoniny sprawia, że stajemy się senni. Jeśli staramy się nie zasnąć, zaczynamy dostarczyć sobie szybkiego, energetycznego zastrzyku — zwykle sięgamy wtedy po wysokokaloryczne przekąski, no dobrze napiszę to czekoladki, batoniki i inne słodkości. To właśnie dlatego, kiedy robi się szybciej ciemno na zewnątrz, dużo łatwiej przybrać nam na wadze.

Dopiero latem, kiedy w naszej strefie klimatycznej mamy dostęp do większej ilości promieni słonecznych, większość z nas odczuwa nieco mniejszy apetyt na słodkości niż w sezonie zimowym.

Podobnych objawów możemy doświadczyć, kiedy mamy klasyczny jet lag. Podczas zmiany stref czasowych nasze ciało musi dostosować się do nowych warunków. Zwykle po kilku dniach wszystko wraca do normy, ale początkowo możemy czuć się wyczerpani i senni. Tak samo możemy się czuć  w momencie sezonowego przesilenia. Większość objawów dotyczących tego zjawiska pokrywa się z tym, czego możemy doświadczyć podczas zmiany pór roku. Zwykle czujemy wtedy:

 

• senność
• znużenie
• ciągłe ziewanie
• apatia
• zaburzenia koncentracji
• bóle głowy
• rozdrażnienie
• zaburzenia nastroju
• osłabienie fizyczne
• wypadanie włosów
• zaburzenia apetytu
• dolegliwości jelitowe
• niedotlenienie
• kołatanie serca
• bóle i skurcze z powodu niedoboru witamin